Bireysel Psikososyal Danışmanlık/Aile Danışmanlığı

Bireysel psiko-sosyal danışmanlık/aile danışmanlığında bireyin ruhsal ve/veya fiziksel sağlık sorunları, evlilik veya çift ilişkisi, aile ve çocuklarla iletişim, iş veya okul yaşamı, özel yaşamı gibi konularda yaşanan psikolojik ve sosyoekonomik sorunların çözümü amacıyla gereken müdahaleler yapılır. Psiko-sosyal destek birimi personelinin (psikolog, sosyal çalışmacı ve çocuk gelişimci) psiko-sosyal danışmanlık hizmetleri hakkında detaylı bilgi almak için Ruh Sağlığı Dairesi Başkanlığı tarafından hazırlanan ve 01.02.2019 tarih ve 23859870/279 sayılı yazısında yer alan “SHM Psiko-sosyal Destek Uygulamaları İş Akış Rehberine” bakılabilir.

  • Bireyin sahip olduğu yetenek ve becerileri tanıyıp geliştirebilmesine yardım etmek
  • Bireyin çeşitli alanlarda gelişimine ilişkin değişimlerini tanıması ve uyum sağlayabilmesine yardım etmek
  • Bireyin istenmedik sonuçlara yol açabilecek duygu, düşünce ve davranışları tanımlayabilmesine yardım etmek
  • Psiko-sosyal risk faktörleri (şiddet, istismar, aile içi ruhsal sorunlar, yoksulluk vb.) ile başa çıkmaya yönelik eğitim ve danışmanlık hizmeti vermek
  • Davranışsal bağımlılıklar konusunda danışmanlık hizmeti vermek
  • Obezite olgularında ve yeme bozukluklarında psikolojik danışmanlık hizmetleri vermek
  • Tipik/atipik gelişim gösteren veya risk altında olan çocuklar ve ailelerine yönelik olarak gelişim değerlendirme, izlem ve danışmanlık hizmeti sunmak
  • Kriz durumları yaşayan (ölüm, yas, boşanma, kadına yönelik şiddet, ihmal/istismar, afet, intihar gibi) birey ve aileye yönelik danışmanlık ve destek hizmetleri vermek
  • Tedavi veya psikiyatrik bir değerlendirme gerektiren danışanları uygun kişi ve kurumlara yönlendirmek
  • Danışanlar, hasta yakınları ve ekipteki tüm elemanlara insan ve davranışları hakkında kuramsal ve uygulamalı eğitimler vermek

Sosyal Çalışmalar

Sosyal çalışmalar ve toplumsal destek hizmetleri kapsamında aşağıdaki faaliyetler yürütülür:

  • İhtiyaç duyan bireylere yönelik birey, aile, grup ve toplum düzeyinde sosyal hizmet müdahalesini gerçekleştirmek
  • Merkezin hizmet bölgesindeki toplumun ihtiyaç ve sorunlarının belirlenmesi için çalışmalar yapmak
  • Hizmet bölgesindeki çevresel kaynakları (sosyal, maddi, sağlık, spor vs.) araştırmak, ilgili kişi, kurum ve kuruluşlarla görüşerek il düzeyinde bir sosyal destek haritası çıkarmak
  • Benzer durumdaki vatandaşlara yönelik grup odaklı sosyal hizmet uygulamaları gerçekleştirmek
  • Sağlık hizmeti alan dezavantajlı hasta gruplarının ve yakınlarının yaşadıkları sosyal (ihmal ve/veya istismar ve aile içi şiddet vb.) ve ekonomik sorunlarının zamanında çözümlenebilmesi amacıyla uygun sosyal hizmet müdahalesini belirleyip uygulayarak bu konudaki çalışmalarını gerektiğinde SHM içindeki ve dışındaki birim ve yetkililerle paylaşmak
  • Uyuşturucu kullanan kişilerin ve yakınlarının yaşadıkları sosyal (ihmal ve/veya istismar ve aile içi şid­det vb.) ve sosyoekonomik sorunlarının zamanında çözümlenebilmesi amacıyla uygun sosyal hizmet müdahalesini belirleyip uygulayarak konudaki çalışmalarını gerektiğinde SHM içindeki ve dışındaki birim ve yetkililerle paylaşıp tedavi, rehabilitasyon veya diğer uygun kurum kuruluşlara yönlendirmek ve takibini sağlamak
  • Bölgesindeki uyuşturucu madde kullanan kişilerin uygun hizmete yönlendirilesini sağlamak için çalışmalar yapmak, ilgili kurum ve kuruluşlarla birlikte bölgesinde yaşayan riskli gruplara yönelik önleme çalışmaları yapmak ve ilgili sağlık kuruluşuna uyuşturucu ile ilgili yapılacak çalışma ve projelere destek olmak

Psikososyal Destek Genel İş Akış Şeması

İlk başvurular:

SHM Psikososyal Destek Birimlerine yapılacak ilk başvurular tercihen hasta kayıt personeli tarafından ele alınmalıdır. 0-8 yaş arasındaki danışanlar ilk görüşme için mutlaka çocuk gelişimciye yönlendirilmelidir. Bu yaş grubunun dışındaki başvurularda, personelin randevu çizelgesine uygun şekilde danışan ilk beyan ettiği soruna göre ya da tercih ettiği personele yönlendirilmelidir. Görüşmeyi yapan danışman vakanın değerlendirmesini yaparak sorun durumuna göre vakanın kim tarafından izlenmesi gerektiğine karar vermeli ve gerekiyorsa vakayı bilgilendirerek ilgili danışmana yönlendirmelidir. Örneğin sosyal hizmet uzmanına ilk başvuruyu yapmış anneyle görüşmede, çocuğunun gelişimi ile ilgili değerlendirme ve desteğe de ihtiyacı olduğu tespit edilirse vaka çocuk gelişimciye yönlendirilmelidir. Eğer aynı vakada sosyal sorunlar mevcutsa bu sorunlar sosyal çalışmacı tarafından ele alınmalıdır. Aynı şekilde bu vakada psikolojik bir değerlendirme yapılması gerekiyorsa psikoloğa yönlendirilmeli ve psikopatoloji şüphesi oluşursa psikiyatri uzmanına sevki gerçekleştirilmelidir. Tüm yönlendirmeler ve danışmanlık planı vaka ile konuşulmalıdır.

Danışmanlık planı yapıldıktan sonra danışman başvuru sahibinin bilgilendirilmiş onamını (Ek 1) mut­laka almalıdır (Çocuk değerlendirme ve izlemi için EK 2’deki aile onam formu kullanılmalıdır). Eğer birden fazla seans süresince danışmanlık verilecekse randevular danışanla birlikte mümkünse önceden ayarlanmalıdır. Bireysel görüşmeler 15 ila 45 dakika sürebilir. İlk görüşmelerde bu süreler 90 dakika kadar uzayabilir. Aile görüşmelerinin 45 ila 90 dakika arasında sürmesi beklenmektedir.

Bireysel Görüşmeler:

SHM’lerdeki psikososyal hizmet alanlarına giren bireysel danışmanlıklar danışanın sorun alanına göre uygun meslek elemanı tarafından yürütülür. Psikolojik değerlendirme psikolog, sosyal ve ekonomik değerlendirme sosyal çalışmacı, gelişim değerlendirmeleri ise çocuk gelişimci tarafından yapılır. Bireysel görüşmeler esnasında SHM’deki diğer psikososyal destek personelinin alanına giren, SHM içindeki diğer birimleri ilgilendiren, tanı ve tedavi gerektiren ve/veya diğer kurum ve kuruluşları ilgilendiren sorunların ilgili kişi ya da kurumlara yönlendirmesinin yapılması gerekmektedir. İlgili kişi ya da kurumlara yönlendirilen ve buralarda işlemi başlatılan vakalar istekleri halinde danışman tarafından görüşmelere devam edebilir. Psikiyatrik tanı ve tedavi için yönlendirilen olgular, tanı konulduktan ve tedavisi düzenlendikten sonra (mümkünse danışman tarafından hekimle iletişimde olunarak) SHM’deki danışmanı ile görüşmelerine devam edebilir.

Aile görüşmeleri:

SHM’lerdeki psikososyal hizmet alanlarına giren ve ailenin bir sistem halinde ele alınması gereken durumlarda aile görüşmelerini tüm psikososyal destek elemanları (psikolog, sosyal çalışmacı ve çocuk gelişimci) yapabilir. Bu görüşmelerde asıl nokta her meslek elemanının aileyi kendi mesleki bakışında ele almasıdır. Ailenin sistemik olarak ele alınması gereken durumlarda aile danışmanlığı konusunda eğitimli ve donanımlı olan personelin aileyi görmesi daha uygundur. Aile görüşmesini yürütmeyi engelleyecek bireysel ruhsal problemler durumunda sosyal çalışmacı ve çocuk gelişimci tarafından psikoloğa yönlendirme yapılmalı, psikolog tarafından yapılacak psikolojik değerlendirme sonrası psikopatoloji şüphesi oluşması durumunda vaka psikiyatri uzmanına sevk edilmelidir. Psikolojik değerlendirme ve psikiyatri uzmanı muayenesinin sonucuna göre psikolog ve diğer meslek elemanları bireysel ve/veya aile görüşmelerini nasıl yöneteceklerine danışanların da onayı alınarak birlikte karar vermelidir.

Ağır Ruhsal Bozukluklarda Zorunlu Tedavi Süreci:

Ruhsal bozukluk şüphesi olan kişiler mutlaka uzman hekime yönlendirilmeli ve takip edilmelidir. Eğer psikotik bozukluk tanısı aldıysa ildeki en uygun Toplum Ruh Sağlığı Merkezi hakkında hasta ve aile bilgilendirilmeli ve yönlendirilmelidir. Ruhsal bozukluğu/hastalığı olan kişilerin yakınlarına yapılacak en önemli destek hastalık ve teda­viler hakkındaki psiko eğitimlerdir. Hastalığı, hastalık sürecini, tedavilerin etki ve yan etkileri hakkında bilgi ve farkındalıkları arttıkça hastaya yaklaşımları daha olumlu olmakta, kendilerini daha az çaresiz hissetmekte ve yapabilecekleri hakkında daha fazla bilgiye sahip olmaktadırlar. Ayrıca benzer özellikteki hasta yakınlarından oluşturulmuş grup çalışmaları hasta yakınlarının bu süreçle başa çıkmasında etkili olabilmektedir.

Acil Durumlar:

Hastaların alevlenme dönemlerinde ve/veya kendisi ve çevresi için risk oluşturduğu acil hallerde 155 ve 112 aranmalıdır. 112 kollukla birlikte olay yerine geldiğinde eğer hasta kişi hastaneye gitmeyi kabul ederse 112 tarafından hastaneye sevki sağlanır. Hastanın tedaviyi kabul etmediği ve olay yerinde ken­disi ve çevresi için tehlike oluşturmadığı durumlarda Türk Medeni Kanunu’na göre zorla sevki yapıla­maz. Hastalığı nedeniyle tedaviyi kabul etmeyen ancak ayaktan veya yatarak tedavi edilmesi gereken hastalar için birinci dereceden yakını tarafından (kimsesizse Resmi Kurumlar tarafından) Sulh Hukuk Mahkemelerinden zorunlu muayene ve/veya tedavisi kararı çıkartılması gerekir. Aynı zamanda hasta için Mahkemelerce vasi tayin edilmesi acil hallerde vasisinin hasta yerine karar vermesini sağlayabilir. Aileler veya hasta yakınları Sulh Hukuk Mahkemeleri, Cumhuriyet Başsavcılığı ve kolluk güçleri hakkında bilgilendirilmelidir.

Psikososyal Destek Hizmeti Bilgilendirilmiş Onam Formu için pdftıklayınız.

Çocuk Gelişim Değerlendirmeleri Aile Onam Formu içinpdf tıklayınız.

Psikolog İş Akış Şeması için pdftıklayınız.

Sosyal Çalışmacı İşAkış Şeması içinpdf tıklayınız.

Çocuk Gelişimci İş Akış Şeması için pdftıklayınız.

Psikososyal Destek Birimi Vatandaş Yolculukları için pdftıklayınız.